تصفیه خانه فاضلاب
تصفیه خانه فاضلاب به مکانی اطلاق می شود که عملیات و فرآیند های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی تصفیه ی فاضلاب در آن انجام می گیرد. عملیات تصفیه ی فاضلاب به سه مرحله ی تصفیه ی اولیه، ثانویه و تصفیه ی پیشرفته تقسیم می شود. البته با توجه به ویژگی های فاضلاب ورودی ممکن است به عملیات پیش تصفیه نیز نیاز داشته باشیم. در مواردی نیز برخی از عملیات های تصفیه ی اولیه به عنوان عملیات پیش تصفیه مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به مراحل نام برده شده، هر قسمت از تصفیه خانه فاضلاب نیز به یکی از این مراحل اختصاص داده می شود.

آشغالگیر
آشغالگیر معمولا اولین واحد در تصفیه خانه فاضلاب است که به منظور حذف مواد درشت مانند تکه های چوب، مواد پلاستیکی، پارچه و … از جریان ورودی فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد. آشغالگیر در انواع مختلفی نظیر میله ای و توری شکل وجود دارد که استفاده از نوع میله ای آن بیشتر رایج است. بسته به دبی و ویژگی های جریان ورودی، مشخصات فیزیکی آشغالگیر مانند جنس، ضخامت، عرض، فاصله ی بین میله ها و نوع تمیز کردن آن ها (دستی یا مکانیکی) متغیر می باشد.

دانه گیر
جریان ورودی به تصفیه خانه فاضلاب (با توجه به منشا آن) ممکن است حاوی ذرات شن و ماسه، هسته و پوسته ی سخت میوه ها، ذرات ریز سنگ، تکه های خرد شده ی شیشه و … باشد. عدم حذف این ذرات از جریان ورودی ممکن است باعث آسیب رساندن به تاسیسات تصفیه خانه (مانند پوسته و پره پمپ ها) در مراحل دیگر تصفیه شود.
با توجه به وجود دو مولفه ی عمودی و افقی سرعت جریان در حوضچه های دانه گیری درتصفیه خانه فاضلاب، طراحی حوضچه ها به گونه ای است که میزان سرعت افقی در حدود ۰.۳ متر بر ثانیه حفظ شود تا ته نشینی رخ دهد. دانه گیر های موجود به سه دسته ی کلی: دانه گیر با جریان افقی، دانه گیر همراه با هوادهی و دانه گیر با جریان گردابی تقسیم می شوند. تمیز کاری دانه گیر ها نیز همانند آشغاگیر به دو صورت دستی و مکانیکی صورت می پذیرد.
به منظور ایجاد جریان نرمال بدون تغییرات ناگهانی در تصفیه خانه فاضلاب، از حوضچه ی متعادل ساز استفاده می شود. وظیفه ی این حوضچه کنترل و از بین بردن شوک دبی، هیدرولیکی و بارگذاری آلی است. زیرا هر کدام از این شوک ها می توانند در قسمت هایی از تصفیه خانه فاضلاب و عملکرد برخی واحد ها اختلال ایجاد نمایند.
برای مثال شوک ناشی از ورود جریان فاضلاب قوی یا فاضلاب دارای مواد آلی زیاد و سخت تجزیه پذیر (شوک بارگذاری آلی) می تواند موجب تضعیف عملکرد واحد تصفیه ی بیولوژیکی شود. همچنین در برخی موارد برای جلوگیری از ایجاد شرایط بی هوازی در تانک متعادل ساز و یا انتشار بو، این تانک هوادهی می شود.

چربی گیر
در تصفیه خانه فاضلاب از این واحد به منظور حذف ذرات روغن و چربی موجود در فاضلاب استفاده می شود. حوضچه های چربی گیری عموما دارای یک Skimmer یا کف آب روب هستند که ذرات چربی و کف جمع شده بر روی سطح را جمع آوری می نمایند. از روش های مختلفی مانند API، CPI، DAF و … در چربی گیری تصفیه خانه فاضلاب استفاده می شود که با توجه به نوع روش، فرآیند جداسازی ذرات چربی از جریان فاضلاب و تجهیزات مورد استفاده در این واحد از تصفیه خانه فاضلاب تغییر می نماید.

ته نشینی اولیه
حوض های ته نشینی اولیه در تصفیه خانه فاضلاب با هدف حذف جامدات ذره ای، مواد معلق و کاهش BOD جریان ورودی (بار آلی) مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین این واحد می تواند موجب کنترل نوسان در جریان ورودی و تنظیم pH فاضلاب ورودی شود. همانطور که از اسم این واحد پیداست، در این واحد هدف ته نشینی است. به همین علت همواره سعی بر این است که حالت جریان آرام در این حوض حفظ شود تا هم راندمان ته نشینی افزایش یابد و هم لجن تولید شده در کف حوض مجددا با جریان ورودی مخلوط نگردد. نکته ی قابل توجه در طراحی این واحد میزان SOR یا نرخ بار سطحی می باشد و در برخی موارد میزان زمان ماند هم عامل تعیین کننده ای در طراحی می باشد. این حوض ها در تصفیه خانه فاضلاب عموما به شکل دایره ای یا مستطیلی ساخته می شوند.

هوادهی
در فرآیند های بیولوژیکی تصفیه فاضلاب، میکروارگانیسم ها هستند که عملیات تصفیه را انجام می دهند. یکی از مهم ترین مسائل در تصفیه ی بیولوژیکی تامین اکسیژن مورد نیاز میکروارگانیسم ها می باشد تا عمل تصفیه به خوبی صورت گیرد. میزان هوای مورد نیاز به عواملی همچون نوع و تعداد میکروارگانیسم ها، میزان بار آلی ورودی و مواردی از این دست بستگی دارد. هوادهی عمدتا به دو صورت سطحی (همزن های مکانیکی) و عمقی صورت می گیرد. در هوادهی عمقی، جریان هوا توسط بلوئر تولید شده و از طریق دیفیوزرهایی که در کف مخزن قرار داده شده اند، به فاضلاب منتقل می شود.

ته نشینی ثانویه
در تصفیه خانه فاضلاب مایع مخلوط ایجاد شده بعد از انجام تصفیه ی بیولوژیکی در مخزن هوادهی، به مخزن ته نشینی ثانویه منتقل می شود. هدف از ایجاد این مخزن در تصفیه خانه فاضلاب، ته نشینی لخته های بیولوژیکی تشکیل شده در مرحله ی قبلی یعنی هوادهی است. لجن ته نشین شده در این مخزن، لجن ثانویه نامیده می شود که در فرآیند هایی مانند لجن فعال، مقداری از آن با هدف افزایش بازده تصفیه ی بیولوژیکی، بعد از جمع آوری، به ابتدای حوض هوادهی بازگردانده می شود. در طراحی حوض ته نشینی ثانویه، بار آلی و بار جامدات اهمیت دارند.

هاضم
هدف از استفاده از هاضم، کاهش مواد و ترکیبات آلی و تعداد میکروارگانیسم های بیماری زا می باشد. هاضم ها در تصفیه خانه فاضلاب به دو دسته ی هوازی و بی هوازی تقسیم می شوند. طی فرآیند هضم، میکروارگانیسم ها مواد آلی پلیمری را که غیر محلول هستند (مانند کربوهیدرات ها)، به مشتقات محلولی که قابل استفاده برای سایر میکروارگانیسم باشند تبدیل می کنند. با توجه به نوع هاضم، میکروارگانیسم های هوازی یا بی هوازی در محیط غالب می شوند.

گندزدایی
گندزدایی فاضلاب ممکن است بعد از تصفیه ی اولیه، ثانویه و نهایی انجام گیرد. نکته ی قابل توجه این است که گندزدایی معمولا آخرین مرحله از مراحل تصفیه ی فاضلاب می باشد. هدف از آن حذف میکروارگانیسم ها از پساب تصفیه شده، قبل از تخلیه ی پساب به محیط (با توجه به استاندارد مورد نظر) می باشد. روش های فیزیکی و شیمیایی متفاوتی بدین منظور وجود دارد.
از گذشته تا اکنون، مواد شیمیایی مثل کلر، به دلیل خاصیت گندزدایی و قیمت پایینی که دارند برای گندزدایی فاضلاب شهری استفاده می شده است. اما به دلیل افزایش قیمت مواد شیمیایی و همچنین شواهد موجود مبنی بر مضر بودن باقیمانده های این مواد در پساب برای سلامت آبزیان و سایر موجودات، گرایش به استفاده از روش های فیزیکی با گذر زمان افزایش یافته است. از روش های فیزیکی می توان به استفاده از لامپ UV اشاره نمود. UV با نداشتن آثار سمی، نسبت به سایر روش های شیمیایی نیز دارای برتری هستند.

شرکت نوآوران آب و صنعت بهینه ساز با بکارگیری ده ها سال تجربه متخصصین حوزه تصفیه آب و فاضلاب، طراحی و ساخت انواع آب شیرین کن در مقیاس مختلف، بهینه سازی و افزایش راندمان واحدهای آبشیرین کن در حال کار، ساخت پکیج آب شیرین کن و تصفیه فاضلاب با بهره گیری از جدیدترین متد روز دنیا آماده ارائه خدمات به متقاضیان می باشد.
گردآوری: واحد فنی و مهندسی شرکت نوآوران آب و صنعت بهینه ساز (nasb-co)

مقالات مرتبط: